Η ιστορία της πορσελάνης στην Ευρώπη

Η ιστορία της πορσελάνης στην Ευρώπη.

Η πορσελάνη, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, είναι ένα καθαρό λευκό, σκληρό, ημιδιαφανές και συμπαγές κεραμικό που ήταν δημοφιλές στην Κίνα κατά τη διάρκεια της δυναστείας T’ang (618-907).

Σύμφωνα με την παράδοση, τα πρώτα νέα του υλικού στην Ευρώπη προήλθαν από τον Μάρκο Πόλο το 1295, με τη μορφή ενός μικρού λευκού αγγείου, το οποίο πλέον αποτελεί μέρος της κληρονομιάς του Αγίου Μάρκου. Η λέξη «πορσελάνη» εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο «Τα ταξίδια του Marco Polo» («Milione»). Θεωρείται ότι το όνομα προέρχεται από μερικά μικρά κοχύλια που χρησιμοποιούνται στην Άπω Ανατολή ως νόμισμα, του οποίου το σχήμα, το χρώμα και η στρογγυλοποίηση έμοιαζαν με «πορσελινό» (γουρουνάκι). Καθώς το κέλυφος έχει επίσης την ίδια λάμψη με πορσελάνη, αυτή η ετυμολογία φαίνεται πολύ εύλογη.

Από τις αρχές του 1300 έως το τέλος του 1400, η ​​πορσελάνη θεωρήθηκε στην Ευρώπη ως ένα από τα πιο πολύτιμα προϊόντα που προέρχονταν από την Ανατολή. Η χρήση της έγινε ένα από τα προνόμια των Βασιλικών Προσώπων, της Υψηλής Κοινωνίας και των Φεουδαρχών, οι οποίοι το αγόρασαν από  Βενετούς και Πορτογάλους εμπόρους.

Ακόμα και στα μέσα της δεκαετίας του 1500, τα κομμάτια πορσελάνης φρουρούνταν ζηλότυπα μεταξύ των πιο πολύτιμων στολιδιών των δυναστερικών θησαυρών.

Για αιώνες, οι καλεσμένοι φαγητού τη θαύμαζαν για το μυστήριο και τους θρύλους που περιέβαλαν τη σύνθεσή της. Ωστόσο, το μυστήριο δεν μπορούσε να παραμείνει άλυτο για πάντα.

Τον 14ο αιώνα έγιναν διάφορες προσπάθειες για την παραγωγή πορσελάνης στη Δύση. Η μεγαλύτερη επιτυχία ήρθε από έναν κατασκευαστή της Φλωρεντίας στους κήπους Boboli, ο οποίος, με την υποστήριξη του μεγάλου δούκα της Τοσκάνης Francesco Maria de Medici, κατάφερε να επιτύχει μια περιορισμένη παραγωγή από το 1575 έως το 1597, ακόμα γνωστή ως “Medici Porcelain”. Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε στην παραγωγή ήταν μια μάλλον μαλακή πάστα.

Η πρώτη «σκληρή» πορσελάνη, παρόμοια με αυτήν που παράγεται στην Κίνα, δημιουργήθηκε το 1708-1709 μέσω των προσπαθειών της συνεργασίας του φυσικού και χημικού Ehrenfreid Walter von Tschirnhausen και του αλχημιστή και αναζητητή της πέτρας του φιλόσοφου Johann Friedrich Böttger.

Το 1710, χάρη στο ενδιαφέρον του Αυγούστου Β ‘, Βασιλιά της Πολωνίας και εκλέκτορα της Σαξονίας, ιδρύθηκε το πρώτο εργοστάσιο σκληρής πορσελάνης στην Ευρώπη στο Meissen με σκοπό να επωφεληθεί από την ανακάλυψη που έκανε ο Böttger. Για σχεδόν 10 χρόνια αυτό το εργοστάσιο δεν είχε κανέναν ανταγωνιστή, κυρίως λόγω του γεγονότος ότι η φόρμουλα κρατήθηκε μυστική και το εργοστάσιο ουσιαστικά σφραγίστηκε στο κάστρο του Albrechtsburg.

Αργότερα, πολλοί άλλοι κατασκευαστές εμφανίστηκαν στη Βιέννη, στη Βενετία, στη συνέχεια στη Γαλλία και τελικά σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης. Η ανακάλυψη και η ταχεία διάδοση της πορσελάνης τόσο για χρήση όσο και για διακοσμητικό σκοπό ήταν ιδιαίτερα ευχάριστη για τον κυρίαρχο ύφος του 18ου αιώνα. Η εύθραυστη και εξαίρετη ομορφιά της πορσελάνης και η λαμπρότητα του υλικού της δεν χρειάστηκαν υποκίνηση σε έναν αιώνα όπως το 1700, όταν το διαδεδομένο πάθος της κοινωνίας για παιχνίδια και πνευματικές ιδιοτροπίες, η τάση για τη φαντασία της μορφής, η φαντασία της φόρμας και η εφευρετική τόλμη ήταν τρόπος ζωής και έκφρασης.

Δεν είναι περίεργο λοιπόν το γεγονός ότι η πορσελάνη είχε την τιμητική της στον αιώνα της Roccocò μαζί με την κατασκευή ντουλαπιών και άλλες μικρές τέχνες, όχι μόνο όσον αφορά τη μεγαλύτερη επιτυχία αλλά και από την άποψη της υψηλότερης καλλιτεχνικής αξίας. Ακόμη και στο αρχιτεκτονικό στιλ της εποχής κυριαρχούσαν μικρά παλάτια με οικεία δωμάτια διακοσμημένα με γύψο και «μπιζερί» που αποτελούσαν ιδιαίτερα κατάλληλες γωνιές για ευαίσθητα στολίδια και ημιδιαφανή ειδώλια. Ακόμη και η ενδυμασία της εποχής, τόσο πολύτιμη όσο και ασταθής, προσφέρθηκε αξιοθαύμαστα στην παράδοση της πορσελάνης. Με πλούτο σε συνεχή αφθονία, το αυξανόμενο πάθος για συλλογές, οι εισαγωγές τσαγιού, καφέ και σοκολάτας, προϊόντα που απαιτούσαν ειδικά δοχεία, η πολυτέλεια των μεγάρων (καταστράφηκε μόνο κατά τη διάρκεια της γαλλικής επανάστασης) και η εκλεπτυσμένη γεύση αύξησαν την εκτίμηση για την πορσελάνη και την έκαναν πιο διάσημη από ποτέ. Για να διακοσμηθεί μια εστία σε μια αίθουσα κατά την περίοδο του Louis XV, τίποτα δεν ήταν πιο περιζήτητο από τα λεπτά διακοσμημένα αγγεία και στολίδια από πορσελάνη.

Ο Αύγουστος ο Ισχυρός της Σαξονίας, ιδρυτής του εργοστασίου Meissen ξεχώρισε ανάμεσα στους πρίγκιπες και τους προστάτες στη Γερμανία.

Στη Γαλλία ήταν η Madame de Pompadour, η επίσημη αγαπημένη του Louis XV για πολλά χρόνια, η οποία καλλιέργησε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πορσελάνη και είχε μεγάλη επιρροή στις διακοσμήσεις με το εξαιρετικό γούστο της. Χάρη στις προσπάθειές της, το γαλλικό κρατικό εργοστάσιο μεταφέρθηκε από το παλιό κάστρο Vincennes στις Σεβρές το 1756.

Ένας άλλος βασιλικός προστάτης ήταν ο Carlo di Borbone, βασιλιάς της Νάπολης, ο οποίος έγινε βασιλιάς της Ισπανίας το 1759 με το όνομα Charles III. Η σύζυγός του, Μαρία Αμαλία, ήταν μια από τις κόρες του Αυγούστου Γ΄ της Σαξονίας και της Πολωνίας και ως εκ τούτου εγγονή του Αυγούστου του Ισχυρού. Δεν ιδρύθηκε τυχαία τότε ένα εργοστάσιο από τον βασιλιά στο βασιλικό παλάτι του capodimonte στη Νάπολη το 1793. Όταν ανέβηκε στο θρόνο στην Ισπανία, μετέφερε όλα τα μοντέλα και τους καλλιτέχνες στο κάστρο «Μπουέν Ρίτιρο» στη Μαδρίτη.

Το παλαιότερο εργοστάσιο στην Ιταλία και το 3ο στην Ευρώπη ιδρύθηκε στη Βενετία από τον Giovanni Vezzi το 1720. Ωστόσο, είχε σχετικά μικρή διάρκεια ζωής: αναγκάστηκε να κλείσει το 1727 λόγω οικονομικής αστάθειας.

Ένα άλλο σημαντικό εργοστάσιο πορσελάνης ιδρύθηκε το 1735 από την Marquise Carlo Ginori στην Doccia, κοντά στη Φλωρεντία. Η οικογένεια Savoy ήταν προστάτες του εργοστασίου σκληρής πορσελάνης στο Vinovo, κοντά στο Τορίνο, που ιδρύθηκε το 1776.

Στη Νάπολη, αφού το εργοστάσιο μεταφέρθηκε στην Ισπανία το 1759, ο Ferdinand IV ίδρυσε ένα νέο εργοστάσιο στο Portici, το οποίο άρχισε να λειτουργεί το 1771.